Model Telomerowy Rodziny

1. Każdy chromosom ma dwa telomery, a cały genom komórki somatycznej ma ich 92.

2. U kobiet komórki jajowe powstają w życiu płodowym, a z wiekiem ich telomery stopniowo się skracają.

3. U mężczyzn komórki macierzyste jąder wytwarzają plemniki przez całe życie, z aktywną telomerazą — dlatego plemniki starszych ojców często mają dłuższe telomery.

4. Efekt netto dla dziecka to suma wkładu telomerowego matki i ojca.

5. Starszy wiek ojca → dłuższe telomery dziecka (efekt paternal age).

6. Starszy wiek matki → krótsze telomery w komórkach jajowych, ale epigenetyka i środowisko ciążowe mają ogromny wpływ.

7. Telomery to nie „wyrok długości życia”, ale punkt startu biologicznego i rezerwa bezpieczeństwa komórkowego.